lizzyutrecht
Utrechts
goed fietsen
alted, ântijd je hand uitsteken as, asdân, asdat je de bocht om gaot en nooit met zijn drieën naos, naos-an, bezije elkaar fietsen. houd jij je alted, ântijd aan de fietsregels? tijdens het verkeersexamen werden dit jaar veul meer fouten gemaakt den (meest in Zuilen) vorig jaar. het gaot vooral mis bij het afslaan.
12 Utrechtse gezegden
| - ê of eê vóór n | - uitspraak: als ee in 'beer' plus zeer korte a |
| - iê vóór n | - uitspraak: ie plus zeer korte a |
| baard, man met dunne | pluisbaord - scheldwoord |
| dacht 't niet, ik | doch 't nie, ik |
| geld, er is geen | d'r woant niet |
| grond werken, tegen de | voor de vlakte goaje |
| horen, ik wil er niets van | pijn imme hoof |
| huishouden van Jan Steen | huishouwe van Keja |
| slaag krijgen, 'n flink pak | 't gebuk krijge |
| uitwerpselen en rommel, drijvende | meloeke (in Zuilen) |
| verwensing (een van de vele) | krijg de rattekânker |
| weet 't wel bijna zeker, ik | ik geloof 't al ze daoge, al ze leve, al ze levesdaoge |
533 Utrechtse woorden
| alhoewel | allewel |
| bacteriën | bacteries |
| bad | bidde |
| benieuwen | benuwe |
| blies | blaosde |
| bracht | brâch |
| Dijkers (vroeger, in Amsterdam) | Vetkuive (vroeger, in Utrecht) |
| Gansstraat, einde van de | Luie end (aan de ene kant liggen ze, aan de andere kant zitten ze) |
| gescheiden | gescheeje |
| gracht | grâch[ie] |
| heb, ik | het, ik; heef[t], ik |
| helemaal | kas- (zoals in: kaskepot, kasverrot) |
| helling (in straat en berm of op brug) | hol |
| Herman | Maones, Mâns |
| hielp[en] | hollep[e] |
| ik heb, jij hebt, hij heeft | ik het, jij heb, hij heb |
| is het niet zo? | nie tan?/nie ten? |
| jongen/man (als aanspreekvorm soms ook voor vrouw/meisje) | jochie |
| klap/dreun/zoejang | daojakker, zuja |
| kunnen | kenne |
| lievelingetje | hart-aojer (uitspraak van: 'hart-ader') |
| logement (eenvoudig pension) | burregerkoshuis, loazjiement |
| opgehangen | opgehonge |
| oudje | ou[w]chie |
| petroleumstel | piet[e]roaliestellechie |
| roede/13,8 m2 (landmaat) | roei |
| schelen, 't kan me niets | 't kemme niks verschele |
| standje | bukkem |
| tamelijk goed | aor(d)egies |
| tekeergaan (bijv. van kinderen in stoel) | répe |
| vader, zijn | hem [ze] vaoder |
| verhuisd | óvergehuis, overhúís |
| wat ze wilden | wânze wouwe, wazze wouwe, wat of ze wouwe |
| - ao | - uitspraak: 'onzuivere' lange aa |
| - l | - uitspraak: soms zeer licht, zoals in 'Zuile' en 'buil' |
| - oa | - uitspraak: als oo in Nederlands door |
| - s | - uitspraak meestal: ongeveer als een lichte sj als in 'shelter' |
| - sch | - uitspraak: altijd sjch |
| - z | - uitspraak meestal: ongeveer als een lichte zj, als g in 'horloge' |
| 1 | eên |
| 10 | tiên |
| 13 | dettien |
| 30 | dettig |
| 7 | zeuve |
| 8 | âch |
| 88 | âchentâchetig |
| aan (straat) | (als de straatnaam op -straot eindigt) in; maar: op de Bil[t]straot, op de Bree[d]straot, op de Voorstraot, op de Lânge Nuwstraot |
| aanmaakhout | aomaokhout |
| aansteller | kemédiemaoker |
| aardappel | aorepel, erepel, appie |
| aardbei | aorebei |
| abattoir, 't | 't tappetoir |
| abonnement | abbelement |
| accordeon | cordeon |
| accountant | adkouden |
| ach joh | ajjô |
| achterna | âchternaor |
| achteruit! | truguit! |
| adem, asem | aojem |
| afbetalen door werken | aonwerreke |
| afgang | paordeverschut |
| afgedankt | afgedânk |
| afgedongen | afgedink |
| afgelasten | aflasse |
| afkerig | afkeerderig |
| afschaffen | afschafte |
| alcoholist | alcolis |
| alleen | allênig, enkelt |
| allemaal | ammel, ammaol |
| allereerste | aldereerste |
| als | as, asdân, asdat |
| als we | awwe |
| als ze | ân(d)ze, as ze, asse, azze |
| altijd | alted, ântijd |
| alvorens, voordat | eerdat |
| amandelpers | mângelpers |
| angst | ânks |
| armoede/narigheid | arremoei |
| avond erna | d'ândere aovend |
| bacil | bakcil |
| baker | baokster |
| bakeren | baoke |
| bandje | bândsjie |
| bedorven door vocht | verspoch |
| bedsteden | bessteeje |
| been | beên |
| beetje | bietsjie/ietsjie[s] |
| belletje trekken | bellechie lelle |
| beneden | benee[i], beneeje, menede, menee[i], meneeje |
| benen knopen | botte knope |
| berrie | burrie |
| Bertus | Bettes |
| beschadigen | (af)répe |
| betten | afdeppe |
| bijdehanter | bijdehânder |
| bijna | effe-n-an |
| bikkels | bikkelkoatsjies |
| binnenplaatsje | plaotsjie, plosjie |
| binnenstadsbewoner | binnestatter |
| bioscoop | bies[j]coop |
| biskwietjes, 'n zak gebroken | breuk |
| blaasbalg | blaosballek |
| blijkbaar | schijnbaor |
| bloedde, hij | bloeide, hij |
| bloeden | bloeje |
| bloemen | blomme |
| bloot | (pierekie) naokend |
| blut, zonder geld | rut |
| bodem | boajem |
| boden, we | boaje, we |
| boer laten, 'n | bulleke |
| boerderij | (boere)plaots |
| boerenerf | plos |
| bogen voor 'm, we | buigde voor 'm, we |
| bokking | bukkem |
| bonsde(n) | bonste |
| boomgaard | bongert |
| boterham | bo, boochie, stuk |
| braden | braoje |
| brak 'm doormidden, ik | brook 'm dwars door de midde, ik |
| breide, ze | bree[i], ze |
| brildrager - scheldwoord | schele okkeloen |
| brood | broad |
| bunzing/stinkerd | bunzem |
| cadeautjes | kedeauchies |
| cafe | kefé |
| centrum | centrem (uitspraak c: als sh in shelter) |
| champagne | chepajje (uitspraak ch: als sh in shelter) |
| chef/baas/voorzitter/enz. | ballebof |
| Choorstraat (spr. uit Koorstraat) | Chorestraot (spr. uit Korestraot) |
| collega | maot |
| creperen | krempére, krampére |
| D.O.S. (voorloper F.C. Utrecht), het eerste elftal van | de Kenaories |
| daar | daorzo |
| daardoor/daarom | dáórvoor |
| dadelijk, zo/binnenkort | demee, demeeverdan, temee, temeeverdan |
| dág! | gedâgies! |
| dan | den (meest in Zuilen) |
| dank je | messi, dânkie |
| dat ze | danze |
| Den Haag | De Haog |
| denk je?, wat | wa dâchie (wat)? |
| dezelfde | dezelde |
| doem | kloan |
| Domtoren, de | groffie |
| doos | doasjie |
| dop (op gieter) | broes |
| drugsverslaafden | drugsklânte |
| dubbel | dubbelt |
| duim | vloajeknippert |
| duizenden | duzende |
| dunner | dunder |
| durfde niet, ik | dors 't nie, ik |
| echt waar! | or(re)gineel waor!/illijk waor! |
| eenkennig | inkennig |
| eentje, op d'r | op d'r eêntsie |
| eer, prestige | koof |
| egel | egelântier/stekelvarreke |
| eigenlijk | feilijk |
| elastiekje | helestiekie |
| elektriciteit | lektriciteit |
| elkaar, mekaar | bekaor, mekaor |
| elke week/de hele week | alle week |
| embouchure | ammezuur |
| enkele | enkelde |
| enveloppe | brievezak |
| even | effe |
| familie | femilie |
| fatsoenlijk | fe[r]soendelijk |
| festiviteiten | feestiviteite |
| ga lopend, ik | gaot lopes, ik |
| gaan | gaon |
| gaat | gaot |
| gebakken aardappelen | bak-appies |
| gebeden | gebeeje |
| gebeden en gesmeekt | gebid en gesmeek |
| gebreid | gebreeje |
| geen | gin |
| gek geworden!, ben je | bejje bezândsoademieterd! |
| geklutste eieren | klotseiere |
| gekneusde eieren | gedeukte eichies |
| geld | poem (met m) |
| geleden | geleeje |
| gemogen | gemagge |
| gepensioneerd | gepensineerd |
| gepoetst | gepoe[t]s |
| Gerard | Gerad |
| gereformeerde, dolerende | doorgeleerde |
| geruild | geroale |
| gestampte pot | prakkie |
| gesteld op | blind op |
| gevaarlijk, zeer | bloedsjielink |
| gevangenis | lucefersgestich |
| gewone man, de | 't mensdom |
| glacés, geglansd leren handschoenen | glânzés |
| glimt/glom | glimp/glomp |
| goedkoop | goekóóp |
| goeiendag | goeidâg |
| goot | geut, goat |
| gozer | goazerd |
| graat | grat |
| Groenekan | de Groene Kân |
| groepsgenoten die eenmaal per jaar een dagje uitgaan | rijpot/vispot/vrouwepot |
| gymnastiek | gymmestíe |
| hadden ze | hânze, hândeze, hânneze |
| handkar | hândkerrechie |
| handvatten | hânsvaote |
| harmonikaspeler | moanikaspeuler |
| hè/nietwaar | wao[r] |
| heb je | hejje |
| hemeltje! | jeechie kreechie! |
| Hemelvaartsdag | Hemelsvaordâg |
| herinneren, zich | trugwete, ze eige herindere |
| hetzelfde | net eênder as, net eênder zo |
| heus | ech waor, illijk waor |
| hier | hierzo |
| hijgen | hechte |
| hing, 't | hong, 't |
| hoed | hoei |
| hofjeshuizen | kaomere, vrijhuisjies, vrijwoaninkies |
| honger | peui |
| hoopje | husjie |
| horloge | klokkie |
| iemand die niet goed wijs is | megoal |
| ijzer | ijzder |
| inwonend iemand | inwoander |
| jiujitsu | jujuutsie |
| jongen | goazerd |
| jongstleden | verschêne |
| Jozef | Joazep |
| juffrouw/mevrouw | juffer (met achternaam) |
| Jutfaas | Jutfáós |
| kaartlegster | kaortlekster |
| kaden/ooghoekvuil | kaoje |
| kamer | kaomert |
| kan/kun je | kejje |
| kántelen | kândele |
| kapucijners | kapcijn(d)ers |
| karbonaadje | kerrebenaodsjie/kerremenaodsjie |
| karnemelk | kerremellek |
| kat | dakhaos |
| kater hebben, 'n | in de brând staon |
| keelamandelen | mângels |
| keelgat | keelsgat |
| kerel | klânt |
| kermiskraam met grijpautomaat | hengelekraom |
| kijk 'ns! | kik 's! |
| kikker | kikkert |
| kikkervisje/raar iemand | kwakbol |
| kinderspel (een van de vele) | dirrekiedons |
| klap | stamp |
| kleermaker | kleremaoker |
| kletskopjes (koekjes) | zere hofies |
| klutsen | klotse |
| knieholte | waoi |
| knoeien | knije |
| kokhalzen | kulleke |
| kom nou! | kom asteblief |
| komen | komme |
| konijn | kenijn |
| koorts | koors |
| kopje | kommechie |
| kraambed | kinderbed |
| kruimel | krumel |
| kuchen | kuchte |
| kwartiertje | kertiertsjie |
| kwast, 'n vreemde | 'n raore plakplaot |
| Laan van Chartroise | Laon van Chetreuse |
| laars | leers |
| laatst | lao[t]s |
| laatst, kort geleden | onderlaos |
| lachen | làche |
| ladder | leer |
| lade | laoi |
| laden | laoje |
| later | naoderhând |
| laurierdrop | lauwelier(s)drop |
| lekkers (soort) | pietsjiepuk |
| lelijk | lillijk |
| leplazarus | laplaozeres |
| levend | leventig |
| lieverlede, van | van lieverdelee |
| liggen | legge |
| ligt | leg |
| Louis | Lewietsjie |
| maden | maoje |
| mag je | maggie |
| man | mân |
| mankeren | bekére |
| markt | mart, marrek |
| medelijden | leejemije |
| meestentijds | mees van tijd |
| meesterlijk | uitekuns |
| meisje | messie |
| meisje/mesje | mesjie |
| meneer | meheer |
| messenbak | vorrek- en lepelebak |
| met z'n vieren | misse viere |
| meteen | medeên, bedeên[d] |
| middelvinger | lânge liereboom |
| midden, in 't | in de midde |
| misnoegen, uiting van | ziekehuis! |
| mochten, we | moche, we |
| moeder | moe[n]der; aanspreekvorm: moesjie, ma, enz. |
| moeër | moejer |
| moest, ik | mos, ik |
| moesten, we | mosse/moste, we |
| moet | mot |
| moeten/willen | motte |
| mogen | magge |
| molbonen | molleboane |
| mombakkes | bombakke |
| mooi | moai |
| mooi lichaam | prettig lichaom |
| mooi meisje | lekker wijf |
| mus | huiskees |
| naar | na |
| naast | naos, naos-an, bezije |
| namaakding | nepperd |
| nee | neên |
| nering | komenschup |
| neus waaruit snot druipt | pierik, piereneus |
| neus, kokkerd | gok, kokkel |
| niemand/niet één | gineên |
| niet eens | gineêns |
| niet elke dag | nie alle dag |
| niet waar | niewao[r] |
| nieuw | nuw |
| nieuwsgierig | niesgierig |
| nog niet | nónnie, nonníe |
| of we | offe we, ovve we, of daddewe |
| omdat | omdân, omdatte, omrede dat |
| onaangepaste immigrant | buitelânder |
| onanist | hij gaot met de hândwaoge |
| ondertussen | tussebeie |
| ongeregeld huishouden | paordehuishouwe |
| onlangs | onderlaos |
| onlangs | verleeje |
| onnozel iemand/rare | âchte[r]lijke |
| opgevouwen | opgevouden |
| opjagen/hoeden | heuje |
| oplettend/op de penning/gesteld op | erreg |
| opnieuw | overnuw |
| opperman | uppermân |
| opschepper | (kaone)braojerd, koofmaokerd |
| optillen (ook van lichte dingen) | opbeure |
| opzij, ga even | gaot 's effe an de zijkânt |
| oranje | oarajje |
| orgel, 't | 't torregel |
| oud-katholiek ('jansenist') | sjântenis |
| Oudenrijn | Ouweríjn |
| ouders | me vaoder en me moe[n]der |
| overhemd/bloesje | bloesjie |
| paardenbloem | paopesteel, paopestoel |
| paasei | paozei |
| padvinder/scout | padflikker - scheldwoord |
| papillotten | paffiotsjies |
| partijtje straatvoetbal, kort | metsie |
| Paul | Pauw |
| penalty (bij het voetballen) | pinaotie, pi, enz. |
| peterselie | pieterselie |
| plaats van, in | plao[t]s dat |
| plakplaatje | plakploatje |
| Pleiners (vroeger; in Amsterdam) | Sjorsklânte (1950-1960; nozems met geld) |
| poederchocolade | poejerchekla(oi) |
| politie | p[e]lie[t]sie |
| politieagent | pelitiegent (zonder a), tuut, wout, juut (in Zuilen) |
| politieagent te paard | knoltuut |
| portefeuille | portefullie |
| praatjes | spatsjies |
| professor | perfesser |
| puimsteen | puinsteên (tweemaal n) |
| put | hul (rioolrooster)/put (in trottoir) |
| raam, 't | 't traomp, 't traomt |
| randje, op 't | kântsjie-rândsjie |
| rare dingen doet, iemand die | mesjokkenaor |
| raspen | rapse |
| rat | rot |
| revanche (bij het voetballen) | revânsjie |
| ringvinger | gouwe rinkie |
| rioolrooster (niet in trottoirband) | hul |
| rommel/janboel | zoaichie |
| rommeltje | bakkerbruggie |
| rondkijken met slechte bedoelingen | schume |
| rood hoofd, zo'n | zó bam |
| rotte plek | stee[i] |
| rug | rig, rug |
| ruilde 'm, hij | roal 'm, hij |
| ruïneren | verrinnewére |
| samen | saompies |
| schade | schaoi |
| schar | scher |
| schelden, roddelen | schende |
| schelvis | schellevis |
| schenkelvlees met been | kaomelót |
| schillenboer | schelleboer |
| schimmel, kaam | kaon |
| schooier | hurrekenester, schoajerd |
| school, de | schoal, 't |
| schoonmaken | rákkere |
| schop | schup |
| schoppen | schuppe |
| schorseneren, toebereide | doaje vingers |
| schurk/schooier | schoajerd |
| scoren (van doelpunt) | schore |
| seringen | singeringe |
| sigaret | ségeret |
| sinaasappelsap | s[j]uderâns |
| singel, de | singel, 't |
| sint-vitusdans (zenuwziekte) | fiedeldâns |
| sjoemelaar | knijerd |
| sla | slaoi |
| slabonen, prinsessenbonen | suikerboane |
| slagersvrouw, vrwl. slager | slaogeres |
| slapen | slaope |
| slim | piender |
| smijten | flikkerstraole, donderstraole |
| snee brood | snee[i]chie broad |
| snoever/pocher | (kaone)braojerd, koofmaokerd |
| snuffelaar | schumerd |
| soms | somps |
| spelen | speule |
| sperwer | krem |
| spijbelen | 'n schobbetsjie maoke |
| spinazie | spenaot, spinaot |
| spuug | spuig |
| station | sjesjon, stetion |
| stellig, zeker | gegárrendeerd |
| stenen dragen (in de bouw) | uppere |
| straat (waarin je zelf woont) | straot, 't |
| straat die berucht is | jâch, jat |
| strafschop (bij 't voetballen) | strafschot |
| straks | demee |
| stro | stroai |
| strontje onder het oog | schetwig, stijgie |
| student | stedent |
| studentenfeesten (vijfjaarlijks) | luustruum |
| tafel | taovel |
| tamme kastanjes | makke kestajjes |
| te laat aankomen | komme aonschijte |
| tegen | teuge |
| telefoonbeantwoorder | ântwoordapperaot |
| tenen/tonen | teeje |
| terug | trug |
| tijdschrift (bijv. bij de kapper) | boekie |
| toegangsprijs | íntree |
| toen | toe, doen |
| toentertijd | toedertijd |
| toonbank | toanebânk |
| trapgat | trappegat |
| trekharmonika | hermoanika |
| tuinbonen (grote) | zere teeje |
| tuinder, tuinbouwer | hovenier |
| Turkse trom, de | de (groate) dons |
| tweeën, met z'n | met ze beichies |
| uiteindelijk/ten slotte | plângelaos |
| Utrecht | Uterech (geuzenspelling: Ut[e]reg) , 't stadsjie, Oetka (Sur.-Ned. straattaal), Spanje (Bargoens, boeventaal) |
| vaart (watergang) | grif |
| vaatkwast | vaotekwas |
| vader | vaoder, ouwe, va |
| vakantie | vekântie |
| vannacht | venâch |
| veel | veul |
| vele | verscheie(ne) |
| verachtelijk iemand | grâftâk |
| verliezer | verliezaor |
| verloren (van wedstrijd) | de pitte gehad |
| verminderen | minnisére |
| verpleegster | verpleester |
| verraad | verraoje werrek |
| verrot , helemaal | kasverrot |
| vertillen, zich | ze eige verbeure |
| ving (de bal) | vong |
| vlag bij straatfeesten, kleine | broekie |
| vlees bedierf niet, dat | da vlees bedorref nie |
| vlieger | píjleboog |
| vlo | vloai |
| vlug, zeer | met 'n noadgâng |
| vlugger | gauwerder |
| voet | beên, voet |
| volgende week vrijdag | d'ândere week vrijdâg |
| voordat | voordán |
| vrachtje (op de rug) | sjouwchie |
| Vredenburg | Vreeburreg |
| vreemd | vreemp |
| vriend | kammeraod |
| vrouw | wijfie (niet uitspreken als 'waifie') |
| vuilnis | vulles |
| vuilnisbak | vullesbak |
| waar | waorzo |
| waar (tussenwerpsel) | wao[r] |
| waard (stuk land) | weerd |
| waardeloos | waordeloas |
| waarom? | w'rvóór? |
| wafel | prauwel |
| wanneer | weneer, hoeneer |
| washandje | hândewassertsjie |
| waslijn | waaslijnt |
| wasserijbedrijf | blekert |
| wat?, hè? | watte? |
| waterige ogen | trietoogies |
| we deden | we deeje |
| weduwnaar | weduwmân |
| week, deze | van 't week |
| weeklagen | jeremiejeeje |
| werd | wier |
| werkloos zijn | bij de deur lope |
| wesp | hurrek |
| wijde | wije |
| wijk, de | wijk. 't |
| wijsvinger | pottelikkert |
| wijzer (van klok) | wijsder |
| winterwortel | paordewortel |
| woning | huisjie |
| wortelloof | wortellof |
| zakdoek | zaddoek |
| zakje (voor kruidenierswaren e.d.) | buil |
| zakje blauw | poppie blauw, blauwselpoppie |
| zal ik | za'k |
| Zandpad (straatnaam) | Gummiedreef |
| zegt | zeg |
| Zeist | Zeis |
| zenuwen | zêneme, zênewe |
| zich | ze eige |
| ziektewet | ziekewet |
| ziens!, tot | nou gedâgies hô! |
| zij/ze | hullie (weinig in Utrecht), hun, hunnie, zullie |
| zoëven | toenet |
| zulke | zukke |
| zuurkool | zurekoal |
| zwanger maken | opknappe |
| zwembad | zwemschoal, 't |
| zwierf | zworref |
